De Luwte, Hospice & thuis

Petra Minnema is sinds twee jaar directeur van De Luwte, Hospice & thuis. Wij spreken haar op een zonnige dag in de mooie achtertuin van het hospice in Soest. Geen dag is er hetzelfde, vertelt ze. Samen met ruim 100 vrijwilligers en professionele zorgverleners, zet zij zich in om het verblijf voor de gasten zo fijn mogelijk te maken.

Mensen kiezen in hun laatste levensfase voor een hospice om uiteenlopende redenen. Ze zijn alleenstaand, of voor de naasten wordt de zorg te zwaar. Petra Minnema: “Ik ben altijd onder de indruk van wat mensen zeggen als ze hier eenmaal zijn. Gasten kunnen dan loslaten en hoeven zich niet meer druk te maken over vragen als ‘wat als ik val’ of ‘als ik pijn heb, wat dan?’. Ze kunnen tot rust komen en bezig zijn met wat ze nog echt belangrijk vinden. Er is altijd iemand om te helpen of om mee te praten. Ik zou dat iedereen wel gunnen.” Ook voor de naasten van de gasten valt een last van hun schouders. “Ze hoeven niet meer te zorgen en kunnen gewoon gezellig naast iemand gaan zitten in plaats van dat ze moeten hollen om boodschappen te doen, of iemand moeten wassen. Er is rust.”

Terminale zorg

In het hospice komen de gasten voor palliatief terminale zorg, echt het allerlaatste stukje van hun leven. “Als de mensen hier komen hebben ze nog ongeveer drie maanden te leven, maar uitzonderingen bevestigen de regel. Door de toegenomen druk op de zorg zijn we wel strenger geworden. Het is steeds lastiger voor mensen die zorg nodig hebben om een plek te vinden in een verpleeghuis, of er is geen thuiszorg te krijgen. Er wordt dan snel gedacht aan opname in een hospice. We vragen altijd kritisch door, want je wilt niet dat iemand hier te vroeg komt. Voor de mensen zelf niet en omdat we dan minder mensen kunnen helpen. We hebben laatst een mevrouw gehad die hier eigenlijk te vroeg kwam. Ze vond het saai en sloeg een soort van stil. Ze wilde niks meer, niet naar buiten of iets terwijl ze daar nog best toe is staat was. En dat is zo jammer, zij had misschien beter wat langer thuis kunnen blijven.”

Wachtlijst

In het hospice is plek voor vijf gasten. Wanneer is het juiste moment om je aan te melden voor een hospice? Petra: “Dat is best lastig te bepalen. Meestal gaat dit in samenspraak met de huisarts. De familie ziet dat het slecht gaat, dat iemand bijvoorbeeld niet meer eet of niet meer uit bed wil. De huisarts weet ook hoe het verloop is, en maakt een inschatting of echt de laatste fase is ingegaan. Soms hebben we twintig mensen op de wachtlijst staan, maar je weet het gewoon niet. Afgelopen week hadden we maar twee gasten in plaats van vijf en er komen nu weer drie nieuwe mensen, en dan zitten we weer vol. We groeien wel een beetje uit ons jasje hier, daarom zijn we op zoek naar een ander pand, zodat we het aantal kamers kunnen uitbreiden. Ook willen we graag respijtzorg gaan aanbieden, dan kunnen we mensen tijdelijk opvangen, bijvoorbeeld om de mantelzorgers even te ontlasten. ”

Mooi beroep

Petra heeft een verpleegkundige achtergrond in onder meer de oncologie. “Ik werkte op het laatst op de afdeling cardiothoracale chirurgie. Hier lagen ook mensen met een steunhart. Als deze mensen geen donorhart krijgen, zijn ze palliatief. Ik vond het soms veel te lang duurde voordat er werd ingegrepen. De artsen wilden dit nog proberen, en dat nog… en als het puntje bij paaltje kwam, kon de patiënt niet meer naar huis en stierf in het ziekenhuis. Een vriendin wees mij op de vacature voor De Luwte. Ik ben hier twee jaar geleden begonnen en ik heb geen dag spijt gehad. Het mooiste aan mijn werk vind ik het werken met mensen, in alle facetten. Met de vrijwilligers, de gasten, hun familie, de artsen. Het is een heel mooi beroep.”

Geestelijk is het werk soms zwaar: “Sommige situaties zijn echt schrijnend, of verdrietig. Er was hier een jonge vrouw van 37 met uitgezaaide borstkanker. Ze was gescheiden, had twee jonge kinderen en was door haar nieuwe vriend de deur uitgezet omdat hij ‘geen plek’ had. Dat gaat je echt aan het hart.”

Wensen

Als een gast bij De Luwte komt, wordt er vooraf overlegd wat iemand wil zodra het moment van overlijden daar is. Bijvoorbeeld of iemand een vriendin erbij wil hebben, de partner of de kinderen. “We staan open voor alles wat mensen willen. Een partner, kind of naaste kan altijd blijven slapen als iemand daar steun aan heeft.” Het liefst willen mensen op natuurlijke wijze sterven. Een groot aantal gasten geeft aan euthanasie te willen als het echt niet meer gaat, en dat kan ook in het hospice. “Maar als ze hier komen zie je ook wel dat mensen hier anders over gaan denken. De sfeer is warm, mensen krijgen de juiste zorg en er wordt heel goed naar de pijn en andere beperkingen gekeken. Mensen merken ‘Ik kan dit nog, en dat nog’. Ze voelen zich ook geen ‘last’ meer voor de familie en een stukje angst verdwijnt. Als het echt niet meer gaat of de pijn te erg wordt, kunnen ze door middel van palliatieve sedatie rustig sterven. Gewoon als mens, met zorg en aandacht en zonder toeters en bellen. Dat vind ik mooi hier.”

Huiselijk

Ook over de dagelijkse dingen wordt gesproken. “Wij luisteren heel erg naar wat de mensen aangeven. Wat zij nodig hebben, en hun familie. Een wandeling naar het dorp bijvoorbeeld, helemaal prima. Gasten pakken dan met familie een terrasje, gaan winkelen of een ijsje eten. Anderen komen hier en liggen op bed en komen er niet meer af, dat is heel wisselend.  Qua eten kan er ook best veel. Er zijn er die samen gezellig met hun partner op de kamer eten, met een wijntje en zo. En andere gasten eten juist in de keuken.  Mensen nemen wel spullen van thuis mee, zoals foto’s.” Vaak zijn bezoekers aangenaam verrast als ze voor het eerst in het hospice komen. “Dan zeggen ze: ‘Wat oogt het hier gezellig’. Het is hier niet klinisch, dat willen we ook niet. We willen echt de warmte, de huiselijkheid van thuis. In de woonkamer staat gewoon een strijkplank. Vanmorgen zei iemand het heel mooi: ‘Op het moment dat de gast er is, is het geen gastenkamer meer. Dan is het de kamer van die gast zelf, een stukje thuis’.”

Afscheid

Als een gast overlijdt, vragen de medewerkers altijd aan de familie of zij mee willen helpen om de laatste zorg te verlenen. Petra: “Het afscheid is passend bij hoe iemand was.  De vrijwilligers en de familie komen samen op de kamer van de overledene en we spreken over hem of haar. Hoe hebben wij deze gast ervaren, zijn er bijzondere dingen om te vertellen, wil iemand iets kwijt over het leven of over de tijd hier? We eindigen altijd met een mooi gedicht. Daarna komt de begrafenisondernemer en wij begeleiden de kist tot aan de stoep. We laten iemand met veel zorg komen, maar ook met veel zorg gaan.”